Αγαπημένο μου ημερολόγιο,
στη σύντομη ζωή μου έχω ακούσει αμέτρητες φορές τον Ψηλό να γκρινιάζει για τη φάβα. Γεγονός που θα είχε κάποιο νόημα, εάν ήταν κριτικός εστιατορίων, γευσιγνώστης, σεφ, μάγειρος, ή έστω ...φοιτητής που πειραματίζεται στην κουζίνα. Πόσο μάλλον που ο Ψηλός δεν μπορεί να ξεχωρίσει τη γάστρα απ΄το τσικάλι, ή την ντομάτα από το λωττό, κ.ο.κ.
Εκνευρίζεται κάθε φορά που η φάβα του είναι φταιγμένη από ρεβύθια,
αλλά το αποκορύφωμα της μίρλας ήταν φέτος το καλοκαίρι στη Μυτιλήνη, όπου οι άνθρωποι κάνουν το λάθος να φτιάχνουν τη φάβα από ένα πράσινο μπιζέλι (μπλιάχ!).
Εμένα η φάβα μου είναι τελείως αδιάφορη ως γεύση, δηλαδή και να έλειπε τελείως από τον κόσμο δε θα σταναχωριόμουνα, αλλά επειδή δεν αντέχω να ακούω άλλη γκρίνια, παραθέτω το παρακάτω απόσπασμα (από http://gastristeros.blogspot.com/)
Λίγα λόγια για τη φάβα από το λαθούρι το ευεργετικό.
Φάβα λοιπόν, δεν είναι ένα συγκεκριμένο όσπριο, για τη λέξη ερίζουν πολλοί, γράφοντας ανακρίβειες για το αν πρόκειται για χυλό από κουκιά ή από άλλα όσπρια.
Φάβα στη λατινική γλώσσα σημαίνει έτνος, λέξη αρχαιοελληνική που σημαίνει χυλός από οποιοδήποτε όσπριο.
φάβα, Ῥωμαίοις τὸ ἔτνος ἐδόκει καλεῖν
Για το όνομα της φάβας, την ιστορία για το πως απέκτησε το όνομα της, είχα γράψει και πολλά άλλα που τώρα δεν είναι ώρα να επαναλάβω, άλλωστε περιλαμβάνονται στο βιβλίο διατροφής που ετοιμάζω με πληροφορίες για τη διατροφή από τα πρώτα βήματα των ανθρώπων μέχρι τις μέρες μας.
Η φάβα που σήμερα μαγειρεύω είναι το λαθούρι της Θήρας,
«είδος νομευτικόν, ενίοτε καλλιεργούμενον», όπως αναφέρει ο Καββάδας στο εννιάτομο εικονογραφημένο Βοτανικό Φυτολογικό Λεξικό.
Από τους καρπούς αυτού του φυτού παράγεται η κίτρινη φάβα όπως αναφέρει και ο Γεννάδιος στο Φυτολογικό Λεξικό του όπου αναφέρει:
«παρ’ ημίν την αρίστην φάβαν παράγει και εξάγει η Θήρα, ένθα ο λάθυρος ούτος καλλιεργείται εκτενώς»
Καρποί του φυτού (Lathyrus clymenum), που πρόκειται για ένα είδος αρακά, όπως είχαμε αναφέρει και παλαιότερα, έχουν βρεθεί στον οικισμό της Εποχής του Χαλκού, στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης, στην προϊστορική Θήρα.
Στο νησί της Σαντορίνης εδώ και 4000 χρόνια καλλιεργείται το είδος, διεσώθηκαν καρποί και καλλιεργούνται μέχρι σήμερα από οικογένειες και ανθρώπους με μεράκι όπως ο (Γιαγκούλας) ο γνωστός Γιώργης Αλεφραγκής και ο (Μπελάς) Μιχάλης Αρβανίτης, που δεν υπέκυψαν στις μονοκαλλιέργειες, κράτησαν ντόπιο σπόρο και με σεβασμό σε πατροπαράδοτες μεθόδους καλλιεργούν με παραδοσιακές μεθόδους, επιμένοντας σε καλλιέργειες όπου τα πάντα γίνονται με το χέρι και παραδοσιακά μέσα άλεσης.
Παρόμοιες καλλιέργειες υπήρχαν παλαιότερα σε πολλά μέρη της Ελλάδος, όπως αναφέρει ο Γεννάδιος
«νομευτικόν, κοινόν πολλαχού της Ελλάδος»,
σήμερα ο ελληνικός σπόρος καλλιεργείται εκτός από την Σαντορίνη και στην Ανάφη όπου όπως αναφέραμε σωστά ονομάζεται το φάβα, τηρείται το ουδέτερο γένος, τους λόγους αναφέραμε παλαιότερα.
Επίσης στην Κρήτη μέχρι πριν λίγο καιρό καλλιεργούσαν αυτό το είδος, σήμερα δεν ξέρω αν ακόμη υπάρχει η παραδοσιακή αυτή καλλιέργεια.
Είτε από παραδοσιακό ελληνικό σπόρο, είτε παραγόμενο με μαζικές βιομηχανοποιημένες καλλιέργειες, το λαθούρι είναι πλούσιο σε σίδηρο, μαγνήσιο, κάλιο, ποτάσιο, βιταμίνες B, C, E, φολικό οξύ, πρωτεΐνες, έχει χαμηλής περιεκτικότητας λιπαρά, υψηλή περιεκτικότητα φυτοχημικών ουσιών που συμβάλλουν στην αναπαραγωγική διαδικασία, βοηθούν την ανάπτυξη των παιδιών, ουσίες που είναι κατάλληλες στην πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων, πιθανή πρόληψη κατά του καρκίνου και του διαβήτη
Είναι πλούσιο σε φυτικές ίνες, που βοηθούν στη μεταφορά του περιεχομένου των εντέρων, συμβάλλει έτσι κατά της δυσκοιλιότητας. Η κατανάλωση του μειώνει τη χοληστερόλη του αίματος, εξασφαλίζοντας προστασία στην καρδιά. Για το λόγο αυτό αντικαθιστώντας με αυτό το όσπριο αλλά και με τα υπόλοιπα όσπρια το κρέας στις διατροφικές μας συνήθειες, χαρίζουμε μεγάλο δώρο στο καρδιαγγειακό μας σύστημα. Αντίθετα το κρέας επειδή είναι πλούσιο σε λιπαρές ουσίες και χοληστερόλη θεωρείται ακατάλληλο και επικίνδυνο αν καταναλώνεται σε μεγάλες ποσότητες και συχνά.
Το λαθούρι είναι φτωχό σε σάκχαρα και πλούσιο σε σύνθετους υδατάνθρακες, έχει χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, οπότε ενδείκνυται ως κατάλληλη τροφή για τους διαβητικούς κι όσους θέλουν να κάνουν δίαιτα ή απλά να τηρήσουν μια υγιεινή διατροφή.
Η φάβα από λαθούρι προσδίδει περίπου 80kcal ανά 100γρ.
Το λαθούρι αντίθετα από τα υπόλοιπα όσπρια είναι εύπεπτο, για το λόγο αυτό είναι όσπριο που είναι κατάλληλο για τους ηλικιωμένους, στα ιδρύματα όπου φιλοξενούνται ηλικιωμένοι χρησιμοποιείται ως βραδινό σε ελαφριές σουπίτσες-χυλούς.
